CÂMİ’ ISTILAHINDA SEKİZLİ TAKSİMİN TEZAHÜRÜ

Özet

Bu makale, günümüzde genel kabul gören ve birçok hadis usûlü eserinde yer alan Câmi’ kavramının meşhur tanımını konu almaktadır. Muahhar dönem Muhaddislerin ıstılahında; âkaid, ahkâm, rikâk, yeme, içme, sefer, kıyam, ku’ûd adâbı, tefsir, tarih, siyer, fiten, menâkıb ve mesâlib gibi sekiz ana konuya ait hadisleri ihtiva eden kitaplara Câmi’ denilmiştir. Cami’ bir hadis eserinde bulunması gereken söz konusu sekiz ana konuya ilişkin tanım, Abdülaziz ed-Dihlevi’nin Ucâle-i nâfia adlı eserinde yer almaktadır. Abdülaziz ed-Dihlevi söz konusu tanım için eserinde herhangi bir referansa yer vermemiştir. Bu tanım el-Mübârekfûrî’nin Mukaddimetu Tuhfeti'l-ahvezi, el-Kannevci Sıddik Hasan Han’ın el-Hıtta fi zikri's-sıhahi's-sitte, Muhammed b. Ali b. Adem Musa İsyubi Vellevi’nin Kurretu ayni’l-muhtâc fi şerhi Mukaddimeti Sahihi’l-İmam Müslim b. el-Haccâc, Hasan Muhammed Eyüb’ün Kitâbu’l-hadis fi ulumi’l-Kur’an ve’l-hadis adlı eserlerinde yer almakta ve bizzat Abdülazîz ed-Dihlevî’ye dayandırılmaktadır. Daha sonraki kaynaklarda yer alan Câmi’ kavramıyla ilgili tanım, bazı kaynaklarda Abdülaziz ed-Dihlevi’ye, bazılarında ise başka eserlere atfedilerek yapılmıştır. Sonuç olarak Câmi’ ıstılahı sekizli tasnif özelliğiyle kabul görmüş ve pek çok kaynakta da bu şekilde yer almıştır.