Türkiye'de Demiryolu Ulaştırma Ekonomisinin Tarihsel Bir Analizi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14610901Anahtar Kelimeler:
Ekonomi Politikası, Ulaştırma Ekonomisi, Demiryolu, TürkiyeÖzet
Bir yerden bir diğerine insanların, eşyaların, yüklerin taşınması insanlık tarihi boyunca önemli bir uğraş olmuştur. Sanayi Devrimi ile birlikte 19. Yüzyıla damgasını vuran en önemli ulaşım sistemi ise demiryoludur. Kapitalist ekonomik sistemin gelişimi demiryollarının gelişim süreciyle paralel bir yol izlemiştir. İngiltere başta olmak üzere Avrupa’da ve dünyada büyük bir hızda demiryolu inşasına geniş ölçekli yatırımlar yapılmıştır. Türkiye’ye de demiryolu yatırımları ilk olarak Osmanlı İmparatorluğu döneminde İngiltere, Fransa ve Almanya başta olmak üzere Avrupalı şirketler aracılığıyla gelmiştir. Bu dönemde imtiyaz tanınan yabancı şirketlerin Türkiye’de inşa ettiği mülkiyeti ve işletmesi kendilerine ait olan demiryolları Cumhuriyet döneminde hızla kamulaştırılmış ve devlet eliyle ulusal sermayeye dayanarak demiryolu inşası sanayileşme ve ekonomik gelişme için önemli görülmüştür. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından değişen koşullar doğrultusunda Türkiye’de ulaşım politikaları farklılaşmış, demiryolu ihmal edilerek karayolu yapımına odaklanılmıştır. 2000’li yıllardan itibaren Türkiye’de demiryollarına yatırım yeniden gündeme gelmiştir. Bu çalışmada Cumhuriyet öncesi dönemden başlanarak Türkiye’de demiryolu ulaştırma sisteminin tarihsel gelişimi ve ekonomik boyutu ele alınmakta, Cumhuriyet tarihi boyunca farklı dönemlerde demiryolu ulaştırma ekonomi politikasının durumu ortaya konmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Akgüngör, A. P., Demirel, A. (2004): “Türkiyedeki Ulaştırma Sistemlerinin Analizi Ve Ulaştırma Politikaları” Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10(3): 423-430.
Akgüngör, S., Aldemir, C., Kuştepeli, Y., Gülcan, Y., Tecim, V. (2011): “The Effect of Railway Expansion on Population in Turkey, 1856-2000”, The Journal of Interdisciplinary History, 42(1): 135-157.
Avcı, M. (2014): “Atatürk Dönemi Demiryolu Politikası”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.54: 39-58.
Avşaroğlu, N. (2008): “Marshall Planı, Amerikan Dış Kredileri Ve Türkiye Madencilik Sektörüne Etkileri”, http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/4cdde86a4560c17_ek.pdf?tipi=23&turu=X&sube=0, (accessed 5 November 2019).
Bonnett, C. F. (2005): Practical Railway Engineering, London, Imperial College Press.
Coşar, N., Demirci, S. (2009): “Incorporation into the World Economy: From Railways to Highways (1850-1950)”, Middle Eastern Studies, 45(1): 19-31.
D. L. (1915): “Railroads in Turkey”, Bulletin of the American Geographical Society, 47(12): 934-940.
DPT (2001): Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: Ulaştırma Özel İhtisas Komisyonu Raporu Demiryolu Ulaştırması Alt Komisyonu Raporu, Ankara, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/08_Ulastirma_DemiryoluUlastirmasi.pdf, (accessed 5 November 2019).
Gordon, L. J. (1931): “The Economic Policy of Turkey”, Social Science, 6(4): 424-433.
Karabulut, Y. (1993): “Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.6: 163-187, http://tucaum.ankara.edu.tr/turkiye-cografyasi-arastirma-ve-uygulama-merkezi-dergisi/, (accessed 20 October 2019).
Saatçioğlu, C. (2016): Ulaştırma Ekonomisi: Sistemler-Politikalar-Uygulamalar, İstanbul, Sümer Kitabevi.
Satterthwaite, J. C. (1972): “The Truman Doctrine: Turkey”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 401(1): 74-84.
Schoenberg, P. E. (1977): “The Evolution of Transport in Turkey (Eastern Thrace and Asia Minor) under Ottoman Rule, 1856-1918”, Middle Eastern Studies, 13(3): 359-372.
Szyliowicz, J. S. (2004): “Turkey's Surface Transportation Policy and Sustainable Development”, Middle Eastern Studies, 40(1): 23-44.
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (2018): Ulaşan ve Erişen Türkiye 2018: Demiryolu, https://www.uab.gov.tr/uploads/pages/demiryolu/demiryolu.pdf, (accessed 22 October 2019).
TCDD (2022): 2018-2022 İstatistik Yıllığı, https://static.tcdd.gov.tr/webfiles/userfiles/files/istrapor/20182022.pdf, (accessed 04 April 2024).
TCDD (2023): Demiryolu Sektör Raporu-2022, https://static.tcdd.gov.tr/webfiles/userfiles/files/istrapor/2022sektor.pdf, (accessed 04 April 2024).
TCDD (2023): Faaliyet Raporu-2023, https://static.tcdd.gov.tr/webfiles/userfiles/files/istrapor/2023faaliyetrpr.pdf, (accessed 04 April 2024).
TMMOB MMO (2019): Oda Raporu: Ulaşımda Demiryolu Gerçeği, Ankara, TMMOB MMO, 8. baskı.
Werner, W. (1997): “The largest ship trackway in ancient times: the Diolkos of the Isthmus of Corinth, Greece, and early attempts to build a canal”, The International Journal of Nautical Archaeology, 26(2): 98-119.
Wolmar, C. (2014): The Iron Road: The Illustrated History of Railways, DK Publishing.
Zarakolu, A. (1950): “Memleketimizde Demiryolu Politikası”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(3): 573-589.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 EUROASIA JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 