Cumhuriyetin İlk Yıllarında İzmir ve Çevresinde Okullaşma Faaliyetleri (1923-1928)
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10030066Anahtar Kelimeler:
Eğitim Tarihi, İzmir ve Çevresi Eğitim, Okullaşma OranlarıÖzet
Tanzimat ile başlayan eğitimde modernleşme çalışmaları mali yetersizlikler, yetişmiş eğitim kadrosunun azlığı ve dünya savaşından dolayı sekteye uğramıştır. I. Dünya Savaşının hemen ardından Mondros mütarekesi ile Anadolu’da işgaller başlamıştır. Millî Mücadele döneminin simge haline gelen İzmir ve çevresi eğitim alanında yaşanan gelişmeler ile diğer vilayetlere örnek teşkil etmesi adına ayrı bir öneme sahip olmuştur. 1923-1928 yılları arasını kapsayan Cumhuriyetin ilk 5 yılında izmir ve çevresindeki okullaşma oranları çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. İzmir ve çevresindeki ilkokullar, orta okullar, liseler, muallim mektepleri, mesleki ve teknik eğitim mekteplerinin sayıları ve oranları verilerek okullaşma adına kat edilen mesafe ifade edilmeye çalışılmıştır. İzmir ve çevresinin milli mücadele yıllarında işgale uğraması her alanda olduğu gibi eğitim anlanın da büyük tahribatlara neden olmuştur. Millî Mücadelenin kazanılması ve Cumhuriyetin ilanı ile Osmanlıdan devralınan eğitim mirası çağdaşlaştırılarak geliştirilmeye çalışılmıştır. 1923-1928 yılları arasında mevcut kurumlar tamir edilmiş, yeni eğitim kurumları açılarak muallim görevlendirmeleri gerçekleşmiştir. Örgün eğitime çok önem verilmiş ilkokul, ortaokul, lise ve muallim mekteplerinin bölge geneline yaygınlaşması için büyük çaba sarf edilmiştir. Milli ve merkezi eğitim gerçekleştirilmek eğitim politikası haline gelmiştir. 1923-1928 yılları arsında gösterilen gayret ile İzmir ve çevresinde uygulanan eğitim politikaları ve eğitim yatırımlarının ürünlerini arşivde bulunan 1931-1932 Eğitim Öğretim yılına ait Maarif haritasında da görebilmemiz mümkündür. 1923-1928 yılları arasını kapsayan beş yıllık dönemde İzmir ve çevresinin eğitim faaliyetleri ve okullaşma oranları verilerek gelinen nokta tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma yapılırken Cumhuriyet Arşiv verileri, İstatistik mecmualar ve telif eserler incelenmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Akyüz Y. (2016). ‘Türk Eğitim Tarihi’, Pegem Yayıncılık.
Dağlı R. Ç. (2003). ‘Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi. Talim ve Terbiye Kurulunun Türk Eğitimindeki Rolü ve Etkileri Formu (16 Mart 2007)’. Kültür Üniversitesi Yayınları. İstanbul. s. 165-169;
Demirel, F. (2012). ‘Osmanlı Eğitim Sisteminin Modernleşmesi sürecinde Hiyerarşi’, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), Bursa: Uludağ Üniversitesi yayınları.
Ergün M. (1982). ‘Atatürk Devri Türk Eğitimi’, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Ergin O. (1977), ‘Türkiye Maarif Tarihi’, cilt:1, s. 464.
Güzel A. (1987). ‘İlk Heyet-i İlmiye çalışmaları, Alınan Kararlar ve Dini Tedrisat’, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Dergisi. 4. S. 337-356;
K. Vural M. (2013). ‘Cumhuriyet Döneminde İzmir’de Eğitim’. İzmir Kent Ansiklopedisi. İzmir. S.224, 228, 233.
Kurtdaş M. Ç. (2019). ‘Osmanlı Modernleşme Sürecinde Aydınlar ve Brokrasinin Rolü’, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 29(1). S.399-411.
Kuşçi A. (2021). ‘Türk Eğitim Tarihi (1923-1950)’. İksad Yayınevi. Ankara. s.45.
‘Maarifle İlgili Kanunlar I’, (1940), T.C. Maarif Vekilliği, Maarif Matbaası: İstanbul. s. 14-15.
Somel S. A. (2009). ‘Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi’, İletişim Yayınları. İstanbul. s. 11.
Şahin M.ve Tokdemir A. (2011). ‘II. Meşrutiyet Döneminde Eğitimde yaşanan gelişmeler’. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı:9-4. (S.853).
Öz A. (2014). ‘Heyet-i İlmiye Toplantıları ve Milli Eğitim Şuralarında Dini Eğitim’. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Dergisi. Cilt: XVI. Sayı: 29.
Öztürk V. (1990). ‘Cumhuriyet Dönemi Milli Eğitim Şuralarında Din eğitimi ve Öğretimi ile ilgili Alınan Kararlar ve Değerlendirilmesi’. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Şimşek Özel H. (2018). ‘Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İzmir’de Eğitim Yapıları’. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Ankara. s. V-389.
Tutsak S. (2015).’ İşgalden Kurtuluşa İzmir’de Eğitim (1919-1933)’. Kurtuluş ve Kuruluşun Sembol Kenti İzmir Sempozyumu Bildirileri. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. s. 339.
Tutsak S. (2002). İzmir’de Eğitim ve Eğitimciler (1850-1950). T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları. 2892. Ankara. s. 258.
Yavaş C. (2003). ‘Heyet-i İlmiye ve Milli Eğitim Şuralarında Din Eğitimi’. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
DİĞER KAYNAKLAR
CBA: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Bakanlar Kurulu Kararları (BKK), 5360.
CBA: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Muamelat Genel Müdürlüğü 030.10.0.0/24.138.7.
CBA. Fon Kodu: 30/56/17-20/07/1932.
CBA: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Muamelat Genel Müdürlüğü (30-10-0-0). 142/17/3. Ek: 39.
CBA: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 18.04.1939.030.01/90.559.2.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (1989). Cilt:1 Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Maarif 1937-1938 İstatistiği, Başvekalet Umumi Direktörlüğü, Suhulet Basımevi, İstanbul 1939.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 EUROASIA JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 