Türk Siyasi Tarihinin Bir Dönüm Noktası: Demokrat Parti’nin Kuruluş Süreci
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8078850Anahtar Kelimeler:
Demokrat Parti, Çok Partili Hayat, Cumhuriyet Halk Partisi, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Siyasi PartilerÖzet
Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla beraber kurulmuş olan Türkiye Cumhuriyeti’nin temel yapısında var olan demokrasinin en belirgin öğelerinden biri siyasal partilerdir. Zira Cumhuriyet kadroları henüz vatan toprakları işgalde iken kurtuluşa giden yolda düzenlenen kongrelerde bile temsil sistemini uygulayarak halkın karar alma sürecindeki rolüne önem vermişlerdi. Bu doğrultuda yeni devlet ile birlikte Cumhuriyet Dönemi’nin ilk partisi kurulmuş olup akabinde muhalefet partilerinin de denetim mekanizması içerisinde bulunması beklenilmiştir. Bu amaçla iki kez denenmesine rağmen toplumsal ve siyasal anlamda meydana gelen karmaşalardan dolayı söz konusu partilerin siyasi hayatları kısa sürede bitmiştir. Gelinen süreçte çok partili siyasi hayat denemelerine yönelik beklentinin uzun bir süreyi kapsadığı görülmüştür. II. Dünya Savaşı’nın etkileri ile beraber iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi içerisindeki bir grup milletvekilinin partilerinden ayrılıp kurdukları Demokrat Parti sayesinde çok partili sistem Türkiye Cumhuriyeti tarihine girmiştir. Demokrat Parti’nin kuruluş aşaması tek bir olay ya da nedene indirgenebilecek şekilde olmamıştır. Bir çok unsurun ayrı ayrı teşekkül ederek birleşmesi ile söz konusu parti tarih sahnesindeki yerini almıştır.
İndirmeler
Referanslar
Atatürk, M. K. (1990), Nutuk, (Haz. Zeynep Korkmaz), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Ağaoğlu, S. (1947), İki Parti Arasındaki Farklar, Ankara: I. Basım, Arbas Matbaası.
Ağaoğlu, S. (1972), Demokrat Partinin Doğuş ve Yükseliş Sebepleri Bir Soru, (Y.y): Baha Matbaası.
Ahmad, F. (1995), Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çev. Yavuz Alogan), İstanbul: Sarmal Yayınevi.
Aydemir, Ş. S. (1998), Menderes’in Dramı (1899-1960), İstanbul: Remzi Kitabevi.
Akşin, S. (1997), Türkiye Tarihi, İstanbul: 5. Basım C.4, Cem Yayınevi.
Atay, F. R. (1945, 3 Aralık), Yeni Bir Muhalefet Partisi: Ulus Gazetesi, 1-2.
Aykol, H. (1996), Türkiye’de Sağ ve İslamcı Örgütler, İstanbul: Pelikan Yayınevi.
Başar, A. H. (1946, 10 Ekim), “Demokrat Parti ve muhalefet fikri”, Cumhuriyet Gazetesi, (7897): 2.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Dosya 2, Fon Kodu: 490..1.0.0, Yer no: 572.2277..3
Başvekilim Mühim Nutku, (1942, 12 Kasım), Vatan Gazetesi, (755): 4.
Bayar, C. (T.y) Başvekilim Adnan Menderes, (Haz. İsmet Bozdağ), İstanbul: I.Basım, Baha Matbaası.
Bila, H. (T.y), CHP Tarihi, Ankara: I. Basım, Doruk Matbaası.
Bozdağ, İ. (1975), Demokrat Parti ve Ötekiler, İstanbul: Kervan Yayınları.
Celal Bayar’ın kurduğu partinin adı ‘Demokrat Partisi’ oluyor, (1945, 12 Aralık), Son Posta Gazetesi, (5509): 1.
Çavdar, T. (1999), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara: 2. Basım, İmge Yayınevi.
“Demokrat Parti ve muhalefet fikri”, Başar, A. H. (1946, 10 Temmuz), Cumhuriyet Gazetesi, (7897): 2.
Düstur, (1934), Ankara: C.6 s.144.
Ekinci, N. (1997), Türkiye’de Çok Partili Düzene Geçişte Dış Etkenler, İstanbul: I. Basım, Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
Esirci, Ş. (1967), Menderes Diyor ki, İstanbul: Demokrasi Yayınları.
Heper, M. (1992), Türk Demokrasisinin Dünü, Bugünü ve Yarını, Ankara: TTK Basımevi.
https://www5.tbmm.gov.tr/kutuphane/siyasi_partiler.html, 20.03.2023.
https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle /11543/917/200805461_1946, 22.03.2023.
Kalkanoğlu, S. (1991), İsmet İnönü: Din ve Laiklik, İstanbul: I. Basım, Tekin Yayınevi.
Karatepe, Ş. (1993), Tek Parti Dönemi, İstanbul: Afa Yayıncılık.
Kongar, H. (1999), Ulus Gazetesi, CHP ve Kemalist İlkeler, İstanbul: Bağlam Yayınları.
Lewis, B. (1998), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Mardin, Ş. (1998), Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: 5. Basım, İletişim Yayınları.
Nadi, N. (1945, 4 Aralık), Yeni Parti, Cumhuriyet Gazetesi, (7648): 1.
Resmi Gazete, (15.6.1945), Ankara: S.6032, s.8894.
Resmi Gazete, (26.1.1940), Ankara: S.4417.
Resmi Gazete, (12.11.1942), Ankara: S.5255.
Özek, Ç. (1962), Türkiye’de Lâiklik, İstanbul: Baha Matbaası.
Şeker, T. (2022), 1950 Seçimler ve Partilerin Din Propagandaları, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (3).
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak dergisi, (1.11.1945), Dönem 7, C.20, Birleşim: 1, s.3,7.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak dergisi, (17.12.1945), Dönem 7, C.20, Birleşim: 12, s.109.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak dergisi, (21.5.1945), Dönem 7, C.17, Birleşim: 85, s.229-230.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak dergisi, (17.12.1945), Dönem 7, C.20, Birleşim: 12, s.107.
Timur, T. (1991), Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İstanbul: İletişim Yayınları.
Tuncay, S. (1996), Parti İçi Demokrasi ve Türkiye, Ankara: Gündoğan Yayınları.
Tunaya, T. Z. (2003), İslamcılık Akımı, İstanbul: 1.Basım, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Tunaya, T. Z. (1952), Türkiye’de Siyasi Partiler, İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları.
Yeni Parti Hazırlığı, (1945, 4 Aralık) Akşam Gazetesi, (9743): 1.
Yücekök, A. (1971), 100 Soruda Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 EUROASIA JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.