TÜRKİYE’DE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN PERFORMANSI

Özet

Enerji, ülkeler için önemli ekonomik ve stratejik bir unsurdur. Nüfus artışı, sanayinin gelişmesi ve refah seviyesinin artışı ülkelerin enerji ihtiyacını giderek artırmaktadır. Öte yandan, dünyadaki iklim değişikliği, fosil enerji kaynaklarının hızla tüketilmesi enerji üretim, iletim ve dağıtım maliyetlerini artırmaktadır. Bütün bunlar ülkelerin enerji politikaları yönetiminde enerji verimliliğine önem ve öncelik vermeleri gerektiğini ortaya koymaktadır. Türkiye’de enerji fosil kaynakları yeterli olmadığından enerji tüketim ihtiyacının büyük bir kısmı dış ülkelerden sağlamaktadır. Bu ise Türkiye’nin dış ticaret açığı vermesine neden olmakta, bu da enerji kaynaklarının verimli kullanılmasının önemini artırmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de birincil enerji yoğunluğu ile ham petrol fiyatları, tasarruflar ve karbon salınımı arasındaki ilişki araştırılmıştır. Türkiye’de enerji verimliliğinin etkisini ölçebilmek için literatürdeki diğer çalışmalarda da sık sık uygulanmış olan birim hasıla üretebilmek için tüketilen enerji demek olan “birincil enerji yoğunluğu” kullanılmıştır. Diğer değişkenlerin kullanılmasının nedeni ise enerji kaynaklarının verimliliğini yasal, sosyal, politik ve çevre boyutlarıyla değerlendirilmeye çalışmaktır. Analiz aşamasında gecikmesi dağıtılmış oto regresif (ARDL) sınır testi modeli kullanılmış, veri olarak ise 1990-2019 dönemini kapsayan yıllık veriler esas alınmıştır. ARDL sınır testi seçilmesinin nedeni, çalışmada kullanılan değişkenlerin birim kök ve durağanlık testleri sonucunda aynı seviyede durağan olmamalarıdır. Çalışmamızda elde edilen bulgular, hipotezler kapsamında değerlendirildiğinde, tasarruf değişkeninin enerji verimliliği üzerindeki kısa ve uzun dönemli etkilerinin Türkiye için anlamlı olduğu sonucuna varılmıştır.