TÜRKLER İÇİN ORTAK İLETİŞİM DİLİ VE PROBLEMLERİ

Özet

Milletlerin varlıklarını sürdürebilmelerinde diller, en önemli ortaklık görevini üstlenmektedir. Küreselleşen dünyada sosyal, siyasi ve medeni ilişkileri güçlendirmek için ortak iletişim dili şart haline gelmiştir. Bu bağlamda, Türk halklarının birliğini sürdürebilmeleri için ortak iletişim diline ihtiyaç duyulmaktadır. Tarihen Türk halkları arasında edebi dil birliğinin olması bu fikrin günümüzde de mümkün olabileceğini göstermektedir. Ortak geçmişi olan Türksoylu halkların hayatında yaşanan önemli tarihsel değişikliklerin ve farklı gelişimlerin sonucunda dillerinin farklılaşması ile beraber farklı olaylar da yaşanmıştır. Sonuç olarak, genel Türk dili farklı bölümlere ayrılmıştır. 19. yüzyılın sonunda Türk uluslarının tek bir ulus olarak gelişmesinde dil birliğinin gerekliliğini anlayan entelektüeller bu alanda ciddiyetle çalışmaya başlamışlardır. İsmail Gaspıralı Türk birliği için tek ortak edebi dilin şart olduğunu belirterek, eski Türk İmparatorluklarının var olmasını, Türkün muhteşem geçmişini ortak anlaşma dilinin varlığı ile izah etmiştir. İsmail Bey’in başlattığı bu işi Azerbaycan’da hayatını Türkçülük ideolojisine adamış Ali Bey Hüseynzade başarıyla devam ettirmiştir. Hüseynzade’nin dil konusunda ısrarla üzerinde durduğu hususlardan biri “Ortak Türk Dili” meselesiydi. Ali Bey, Türk kavimlerinin çok geniş topraklarda bazı lehçe farklarıyla aynı dili konuştuklarını belirtmiştir. Gaspıralı’nın başlattığı umumi dil hareketi Azerbaycan’dan başlayarak Osmanlı Devleti’nde, Mısır’da, Balkanlar’da bulunan Türk aydınlarından büyük destek görmüştür. Ziya Gökalp, Emin Yurdakul, Mehmed Hadi, Ahmet Aga(yev), Münevver Kari gibi yüzlerce aydın, Gaspıralıyla kader birliği yapmışlardı. Çalışmamızda Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metinden başlayarak, modern çağda bu fikrin önemli ideologları İsmail Gaspıralı, Ali Bey Hüseyinzade, Ziya Gökalp gibi öncülerin ortak edebi dil konusunda görüşleri ve bu konu üzerine yapılmış çalışmaları değerlendirilmiştir.