Zîr Sâlim ve Don Kişot’un Hikâyelerinde Öznel ve Sosyal Delaletler

Özet

Karşılaştırmalı edebiyat, doğuşundan bu yana, özellikle edebi formların milletlerin kimliklerini ifade etme konusunda en önemli araçlardan biri olması nedeniyle, farklı milletler ve halklar arasındaki iletişimi ve fikir alışverişinde bulunulmasını güçlendirmeyi amaçlamıştır. Arap kültüründe Zîr Sâlim karakteri, İspanyol kültüründe ise Don Kişot karakteri gibi bazı karakterler halklar tarafından geniş bir şöhret kazanmış ve büyük ilgi görmüştür. Böylece iki karakter, özellikle de dilsel ve kültürel sınırları aşan küresel bir karakter olması itibarıyla Don Kişot, bilhassa onun Avrupa’daki ilk roman eserlerden biri olarak kabul edilmesi nedeniyle en önemli edebi modeller arasında yer aldı. Ayrıca söz konusu roman, Avrupa Rönesansı sırasında şövalyelik düşüncesiyle alay etme ve sınıf farklılıklarını, yolsuzluğu ve sosyal adaletin yokluğunu eleştiren yeni bir fikri de içeriyordu. Zîr Sâlim’in karakteri ise, Arap kültürünün en ünlü ve yaygın isimlerinden biridir. Zîra onun cahiliye döneminde büyük bir şair olmasının yanı sıra güçlü fiziksel yapısına ve doğaüstü yeteneklerine sahip kahraman bir şövalyeydi. Bu da onu, etrafında hikâyeler ve öykülerin örüldüğü efsanevi bir şövalye haline getirdi. Makale, söz konusu iki karakter arasındaki öznel ve sosyal delaletler üzerinde durmayı amaçlamaktadır. Makale iki bölümden oluşmaktadır. İlki öznel delaletlerin yönlerini inceler, bunun en önemli sonuçlarından biri de kahramanın öznel delaletlerin en önemli şekli olduğudur. İkinci bölümde Don Kişot ile Zîr Sâlim arasındaki sosyal delaletlerin yönleri ele alındı. Bu bölümün en önemli sonuçlarından biri, Don Kişot romanı ile Zîr Sâlim’in hikâyesi arasında, aralarındaki zaman farkı ve Arap ile İspanyol toplumları arasındaki kültürel kompozisyon farklılığından dolayı sosyal yönlerin farklı olduğudur. Bununla birlikte aralarındaki karşılaştırma, çeşitli edebiyatlar arasında insani boyutun birliğine inanan kültürleşme bağlamından hareket etmiştir.