İfade Özgürlüğü Kapsamında Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK MADDE 217/A)
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8436416Anahtar Kelimeler:
İfade Özgürlüğü, Basın Özgürlüğü, Dezenformasyon, Mezenformasyon, Kamu DüzeniÖzet
Temel bir insan hakkı olan ifade özgürlüğü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin deyimiyle kamu makamlarının müdahalesi olmaksızın ve ülke sınırları gözetilmeksizin, kanaat özgürlüğünü ve haber ve görüş alma ve de verme özgürlüğünü kapsayan, gerek uluslararası gerek ulusal düzeyde koruma altına alınmış bir haktır. Ancak, ifade özgürlüğünün mutlak bir hak olmadığı da demokratik toplum düzenlerinde birtakım şartlara bağlı sınırlamalar getirilerek kabul edilmektedir. Sosyal medya, insanlara içerik oluşturma ve paylaşma fırsatı vererek düşüncelerini, deneyimlerini ve bilgilerini paylaşmalarına ve diğer insanlarla etkileşime girmelerine olanak tanımakta ve bu katılım, ifade özgürlüğünü güçlendirmekte ise de dezenformasyonun önüne geçilmesi şarttır. Dezenformasyon olgusunun kamu düzeni üzerinde oluşturduğu ciddi sakıncaların giderilmesi amacıyla yapılan çalışmalar, ifade hürriyetinin sınırlarını yeniden tartışmaya açmıştır. Türk hukuku açısından özellikle kamuoyunda Dezenformasyon Yasası olarak bilinen 7148 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle, ifade özgürlüğünün “ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı” söz konusu olduğunda belirli koşullar altında kısıtlanması tercih edilmiştir. Bahse konu Kanun ile Türk Ceza Kanunu’nun 217/A maddesine eklenen halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu, ifade özgürlüğüne getirilen sınırlamanın ölçülülüğü ve ceza hukukunun genel ilkelerine uygunluğu bakımından sorunlu bir yapıyı haizdir.
İndirmeler
Referanslar
Ankowitsch, C., & Wurm, O. (2017). Sprechen wir über Meinungsfreiheit. Unsere
Verfassung: https://www.unsereverfassung.at/wpcontent/uploads/2017/02/Meinungsfreiheit_unsereVerfassung_2017.pdf, (18.07.2023).
Artuk, M. E. ve Alşahin M. E. (2013). Objektif Cezalandırılabilme Şartı ve Zamanaşımı. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırma Dergisi, 19(2): 17-44.
Aydın, A. F. (2020). Post-Truth Dönemde Sosyal Medyada Dezenformasyon: Covid-19 (Yeni Koronavirüs) Pandemi Süreci. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar, 4(11): 76-90.
Aydoğdu, İ. (2018). Medya ve İfade Özgürlüğü Bağlamında İnternet Sansürü: Elektronik İletişim Web Sitelerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Balcı, M. ve Çakır, K. (2023). Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A). Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1): 1-17.
Bozkurt, E. ve Dost, S. (2002). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü ve Türkiye. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1): 47-74.
Cankaya, Ö. ve Yamaner, M.B. (2012). Kitle İletişim Özgürlüğü. İstanbul: Beta Yayınları.
Chulvi, C. (2020). Fake News and Freedom of Expression and Information: The Legal Framework and Policy Actions at the EU Level to Address Online Disinformation: İçinde Disinformation and Digital Media as a Challenge for Democracy (European Integration and Democracy Series), ed. Terzis, G, Kloza, D., Kużelewska, E. ve Trottier, D., 269-290.
Çelik Şeşen, H. (2018). Kamu Düzeni Kavramının Dirlik ve Esenlik Unsuru. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Çınar Özkan, S., (2019). AİHM İçtihatları Işığında Danıştay Kararlarında İfade Özgürlüğü. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2): 553-586.
Değer, O. (2007). AİHS’nin 10. Maddesi Çerçevesinde Şiddet Unsuru İçeren İfade: Güneydoğu Davalarından Örnekler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1): 43-64.
Duygun, A. M. (2023). Federal almanya’da internette yalan haberle hukuk yoluyla mücadele ve sosyal ağ kanunu, https://www.okan.edu.tr/hukuk/sayfa/8060/federal-almanyada-internette-yalan-haberle-hukuk-yoluyla-mucadele-ve-sosyal-ag-kanunu/, (22.07.2023).
Erdem M. R. ve Şentürk C. (2017). Sosyal ağlar üzerinde işlenen hakaret suçlarında ceza sorumluluğu: İçinde Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, İzmir: D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi.
Erdem, M. R., Tezcan D. ve Önok R.M. (2022). Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ergüne, E. (2020). Tehlike Suçları Bağlamında Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçları (TCK m 216). İstanbul Hukuk Mecmuası, 78(3): 1675-1721.
Erkan, G., Ayhan, A. (2018). Siyasal İletişimde Dezenformasyon ve Sosyal Medya: Bir Doğrulama Platformu Olarak Teyit.Org. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (30): 201-223.
Ersan, A. (2014). Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama. TBB Dergisi. (111): 77-106.
Ersoy, U. (2020). Ceza Hukukunun Gri Alanı: Tehlike Suçları. TAAD, 11(41): 27-64.
Fendoğlu, H. T. (2016). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 7(25): 1-19.
Gemalmaz, M.S. (1999). İnsan hakları hukuku açısından ifade özgürlüğü: İçinde Sahir Erman’a Armağan, 287-342. İstanbul: Alfa Basımevi.
Grimm, P., Keber, T., Zöllner, O., ve Keber, T. O. (2017). Digitale Ethik. Leben in vernetzten Welten: Reclam Kompaktwissen XL (Kompaktwissen XL). Ditzingen: Reclam.
Gül, C. (2019). AİHM Kararlarında İfade ve Medya Özgürlüğünün Sınırlandırılması Kriterleri. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1): 105-126.
Gülseren, F. Ş. (2014). Ceza Hukukunda Aleniyet Kavramı. EUL Journal of Social Sciences (V:I) LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi. Haziran 2014: 32-59.
Güneş, F. ve Güneş, Z. (2016). İfade özgürlüğünün sosyal medya için taşıdığı anlam. VII. Hukukun Gençleri Sempozyumu, İstanbul, Türkiye.
HUDOC, https://hudoc.echr.coe.int/, (20.07.2023).
Kalabalık, H. (2019). Kısa İdare Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kalender, A.B. (2017). İfade Özgürlüğü Bağlamında İnternet Erişiminin Engellenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kara, N. (2022). Mezenformasyon Ve Dezenformasyon Faaliyetleri, Sektörel Riskler ve İletişim Teknolojileri. Denetişim Dergisi, 26: 44-51.
Katoğlu, T. (2012). Ceza Hukukunda Suçun Mağduru Kavramının Sınırları. AÜHFD, 61 (2): 657-693.
Kavaklı, N. (2019). Yalan Haberle Mücadele ve İnternet Teyit/Doğrulama Platformları. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1): 663-682.
Kaynar, A.A. (2022). Çevrim içi dezenformasyonla mücadelede kazuistik yöntem: singapur örneği: İçinde Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber, ed. Kent, B. ve Kulular İbrahim, M.A., 153-210. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kent, B. (2022). Alman hukukunda sosyal ağlarda yalan haberle mücadele: İçinde Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber, ed. Kent, B. ve Kulular İbrahim, M.A., 9-37. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kocabay Şener, N. (2018). Doğruluk Kontrol Merkezi ve “Yalan Haber” Kavramlarına İlişkin İçeriklerin Medyada Yansımasının Araştırılması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (30): 355-373.
Koçak, M.İ. (2022). İfade özgürlüğü bağlamında halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu. https://www.hukukihaber.net/ifade-ozgurlugu-baglaminda-halki-yaniltici-bilgiyi-alenen-yayma-sucu, (25.07.2023).
Kontoğlu, S. (2022). Avrupa birliği hukukunda dezenformasyonla mücadele ve öz regülasyon modeli: İçinde Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber, ed. Kent, B. ve Kulular İbrahim, M.A., 125-153. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kulular İbrahim M. A. (2022). Avustralya hukukunda yalan haber: İçinde Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber, ed. Kent, B. ve Kulular İbrahim, M.A., 73-101. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kutluk, A. (2019). Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu (TCK m.216/1). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
Küçükşahin, A. (2006). Güvenlik Bağlamında, Risk ve Tehdit Kavramları Arasındaki Farklar Nelerdir ve Nasıl Belirlenmelidir? Güvenlik Stratejileri Dergisi, 2(4): 7-41.
Legalbank, www.legalbank.net, (23.07.2023).
Lobe, A. (2020). Wer bestimmt die Wahrheit? Immer mehr Staaten verbieten Fake News mit
Gesetzen-ein gefährlicher Irrweg, https://www.falter.at/zeitung/20200407/wer-bestimmt-die-wahrheit, (18.07.2023).
Onursoy, S., Turan E.A., Yeşilyurt, S. ve Astam, F.K. (2020). Yalan Habere Karşı Tutum ve Davranışlar: Üç Üniversite Örneğinde Durum Araştırması. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 34(3): 485-508.
Oymak, H. (2022). Kamuoyunda dezenformasyon yasası olarak bilinen, 7418 sayılı “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’’ un getirdikleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi (e-dergi), 13: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2860682 (24.07.2023).
Özbek V. Ö., Doğan K. ve Bacaksız P. (2022). Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Özbey, Ö. (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 26(106): 41-92.
Özdan, S. (2022). Yalan Haber. Ankara: Adalet Yayınevi.
Özen, M. (2022). Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi.
Özenç Uçak, N. (2010). Bilgi: Çok Yüzlü Bir Kavram. Türk Kütüphaneciliği, 4(24): 705-722.
Özgenç, İ. (2022). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Özkepir, R., Kocaman S.Z. ve Kart E.H. (2022). Sosyal Medya ve Basın Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Öztekin, A. (2023). Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu Nedir? (Basın Kanunu Değişiklik Teklifi Değerlendirmesi), https://www.alpoztekin.av.tr/pg_194_halki-yaniltici-bilgiyi-alenen-yayma-sucu-nedir-basin-kanunu-degisiklik-teklifi-degerlendirmesi, (22.07.2023).
Parlak, T. (2015). Ulusal ve Uluslararası Yasal Düzenlemeler ile Basın Etik İlkeleri Işığında “Yalan Haber Neşri”. TBB Dergisi. (118): 163-198.
Resmî Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/, (24.07.2023).
Sammer, T. (2022). Fake News- Eine Gefahr Für Die Demokratie? Masterarbeit. Karl-Franzens Universität Graz, Institut für Philosophie, Graz.
Soğukdere, Ş., Öztunç, M., (2020). Sosyal Medyada Koronavirüs Dezenformasyonu. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (5): 60-85.
Söyler, Y. (2022). Fransa’nın seçim manipülasyonlarıyla hukuki mücadelesi ve Türkiye için öneriler: İçinde Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber, ed. Kent, B. ve Kulular İbrahim, M.A., 37-73. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Sunstein, C. R. (2018). #Republic: Divided Democracy in the Age of Social Media (NED-New edition). Princeton University Press. https://doi.org/10.23087/j.ctv8xnhtd, (18.07.2023).
Şen, E., Ervan, M.V. ve Serdar, C. (2022). Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu. https://www.hukukihaber.net/halki-yaniltici-bilgiyi-alenen-yayma-sucu-1, (25.07.2023).
Şen, M. ve Kaplan, R. (2017). T.C. Anayasa Mahkemesinin İfade Özgürlüğü Konusunda Verdiği Kararların Özeti, Türk Yargısının İfade Özgürlüğü Konusunda Kapasitesinin Güçlendirilmesi AB-AK Ortak Projesi, Ankara: MATBAM.
Şenol, C. (2022). Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu. Ceza Hukuku Dergisi,
T.C. Anayasa Mahkemesi Kararlar Bilgi Bankası, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr, (23.07.2023).
Tekiner, M.A. ve Gemici, E. (2019). Türkiye’nin Mevcut İç Güvenlik Yapısı ve 15 Temmuz Sonrası Yeni Bir Yapılanma Modeli. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19: 15-40.
Toroslu, H. (2015). Kamu barışına karşı suçlar bakımından tahrik kavramı: İçinde Prof. Dr. Nevzat Toroslu’ya Armağan, C. II, 1201-1231. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
Turan, B. (2020). Kamu Düzeninde İnsan Onuru ve Bireyin Kendine Karşı Korunması. KTO Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 5(1): 53-72.
Turabi, S. (2016). İfade ve Basın Özgürlüğü, Ankara: Adalet Yayınevi.
Türay, A., Börekçi, E.B., Yılmaz, A.E. ve Özbalcı, Y.Y. (2022). Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A): Ceza Hukukuna İlişkin Değerlendirmeler. İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Raporu. http://law.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/halki_yaniltici_bilgiyi_alenen_yayma_sucu_1.pdf, (22.07.2023).
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, https://www.anayasa.gov.tr/, (20.07.2023).
Uçar, J. (2021). İnternet Ortamında İfade ve Basın Özgürlüğü. İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7 (2): 349-381.
Ünal, R., Taylan, A. (2017). Sağlık İletişiminde Yalan Haber-Yanlış Enformasyon Sorunu Ve Doğrulama Platformları. Atatürk İletişim Dergisi, (14): 81-100.
Ünver, Y. (2003). Ceza Hukukuyla Korunması Amaçlanan Hukuksal Değer. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yıldırım, Y. (2016). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Hürriyetinin Sınırlandırılması. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 7(28): 447-470.
Yılmaz, A. E. (2020). İfade Özgürlüğü Bağlamında Tehlike Suçlarının Düzenlenişine İlişkin Bir Değerlendirme. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(3): 155-176.
Ziegelwagner, S. (2018). Medienkompetenz. Bundesministerium Für Bildung, Wissenschaft Und Forschung: https://www.bmbwf.gv.at/Themen/schule/schulpraxis/uek/medien.html, (18.07.2023).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 EUROASIA JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 