Çağdaş Türk Resim Sanatında Atatürk ve Milli Mücadele Ruhu: Ressam Avni Arbaş Örneği

Özet

Cumhuriyetin kurulması ile birlikte her alanda olduğu gibi sanat alanında da yenilik hareketleri başlamıştır.  Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, savaştan çıkan yoksul bir ülkenin durumunun eğitim ve sanatla kalkınabileceğini düşünmüş ve bu doğrultuda Türk Resim Sanatı’nın gelişmesini önceleyerek desteklemiştir. Bu araştırmada zorlu mücadele yıllarından çıkmış genç Türkiye’nin yetiştirdiği Çağdaş Türk Resmi’nin öncü ressamlarından Avni Arbaş’ın Atatürk portreleri ve resimlerindeki milli mücadele ruhu araştırmaya konu olmuştur. Avni Arbaş, 1919’da İstanbul’da doğmuş, Çanakkale Savaşında Atatürk’ün yanında görev alan asker bir babanın oğlu olarak Anadolu’da bir süre yaşamıştır. Lise ve yüksek öğrenim hayatını İstanbul’da tamamlamıştır.  2003 yılında 84 yaşında İzmir’de vefat etmiştir.1937 yılında şimdiki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan dönemin Devlet Güzel Sanatlar Akademisi orta kısmına girmek üzere Galatasaray Lisesi’nden ayrılmıştır.  İbrahim Çallı ve Leopold Levy’nin atölyelerinde eğitim almıştır. 1946 yılında düzenlenen “Yurt Gezileri” ne katılarak Siirt’e gitmiştir. 1951 yılında Fransa’ya giden ressam 1977 yılında yurda dönmüştür. Resimlerinde Atatürk ve milli mücadele ruhunu at figürleri ile tasvir etmiştir. Resimlerindeki atlar baş kaldıran, savaşçı, coşkulu ifadeleri ile Çağdaş Türk Resim Sanatı tarihinde iz bırakmıştır. Arbaş; ifadeciği;  kuralcı değil, şiirsel ve coşkulu bir üslupla yansıtmıştır. Yeniler grubunun üyesi olan Arbaş, halktan kopuk bir sanata sıcak bakmamıştır. Sanat hayatı boyunca doğa, figür ekseninde resimler yapmıştır. Lekeci anlayışıyla alışılmış estetik kalıplardan uzak, kendi dilinde ve anlayışında milli mücadele ruhunu taşıyan sahneler sunarak Atatürk’ü anlatan eserlerini biçimlendirmiştir. Bu araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman analizi kullanılmıştır. Kitap, makale, lisanüstü tez, gazete haberleri, internetten alınan veriler ve sanatçı ile yapılan röportajlar araştırmaya kaynaklık etmiştir. Sanatçının eserlerinde “Atatürk ve milli mücadele ruhunu yansıtan atlı figürleri” incelenerek elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Eserleriyle Türk toplumunun tarihsel ve kültürel dokusuna bağlı kalmış ve Cumhuriyet tarihi içerisinde arşiv niteliğinde gelecek nesillere ülkemizin tarihi, kültürel ve sanatsal mirasının örneği olabilecek eserler kazandırmıştır.