Köroğlu'nun Mitolojik Motiflerinin Genel Türk Kaynakları

Özet

Türkler, çok eski zamanlardan itibaren pek çok büyük devlet kurmuş, büyük göçler ve savaşlarla dolu bir tarih yaşamıştır.  Sonuç olarak, Türk edebiyatında pek çok ünlü kahramanlık destanının bulunması oldukça doğaldır. Hatta bu destanlardan bazıları gerçek tarihi şahsiyetler ve olaylarla ilgilidir. Örnek olarak, Dede Korkut, Edigey ve daha birçoklarını verebiliriz. Bir bakıma Köroğlu da böyle destanlardan biridir. Genel olarak, Türk dünyasında Köroğlu kadar yaygın olan ikinci bir destan bulmak oldukça zordur. Türk coğrafyasına bakacak olursak, Türkistan'da, Azerbaycan'da, Anadolu'da ve birçok Türk memleketinde bu destanın yüzlerce versiyonu bulunmaktadır. Köroğlu destanında eski ve orta çağ Türk mitolojisine ait çok sayda unsurlara rastlamak mümkündür. Bu konu birçok araştırmacının dikkatini çekmiş, A.Z.V.Togan, M.F.Köprülü, E.Abid, P.N.Boratav gibi bilim adamları bu konu hakkında birçok fikir ileri sürmüşlerdir. Onlar daha çok at motifine odaklanmışdılar. Onlar haklı olarak Kökenar'da sudan çıkan atlarla ilgili motifi Köroğlu'da sudan çıkan atla ilgili motiflerin temeli saymışlardır. Ancak Köroğlu destanında diğer Türk destanları ile paralellik gösteren mitolojik motifler şu gösterilenlerle bitmiyor. Köroğlu destanı’nın ister Doğu, isterse de Batı varyantları içerisinde çok sayıda mitolojik unsur bulunmaktadır. Bu bakımdan Doğu varyantları daha çok öne çıkmaktadır. Ve bu motifleri dikkatle incelersek, onun benzer ve alternatiflerinin pek çok Türk kahramanlık destanlarında bulunduğunu görmüş oluruz. Bu konuların araştırılması hem Türk destan geleneği hakkında genel bakışı pekiştirir, hem de Köroğlu destanının Türk destancılığı içindeki konumunu daha iyi anlamamıza yardım eder. Şöyle ki, Türkistan’da olan bazı varyantlarda Köroğlu’nun peri kızla evlenmesi, Azerbaycan versiyonunda bulunan Köroğlu’nun çocuğunun kurt tarafından beslenilmesi motifleri yalnız Türk destan geleneğinde değil, hem de dunya folklorunda benzeri sık sık bulunan mitolojik motiflerdendir. Bu yüzden Köroğlu destanınında bulunan mitolojik motifleri incelereken bu motifin yalnız türk folklorunda, mitolojisinde olan alternatiflerine değil, hem de dünya folkloru ve mitolojisindeki alternatiflerini de dikkate almek faydalı olucaktır. Bunlara Herküles, Romus ve Romulusla ilgili olan mitolojik motifleri ve daha pek çoğunu örnek verebiliriz. Şunun temel nedeni Türklerin eski zamanlardan beri Çinliler, Yunanlar, Farslar, Araplar ve bunlar gibi birçok başka halkarla farklı sebeplerden ilişkide bulunmasıdır. Şu sebeplere coğrafi konum, ticaret, göç, savaş ve bu gibi birçok başka örnekler de verebiliriz. Bu tesir yalnız folklorda değil, başka alanlarda da kendisini göstermiştir. Bunlara yazılı edebiyatı, bilimi, felsefeyi ve birçok başkalarını örnek olarak gösterebiliriz. Demek ki, folklor ve mitoloji de kendiliğinden yaranmamış, gerçek tarhiten, coğrafyadan, kültürden doğmuştur. Köroğlu destanı da eski türk mitolojik izlerini taşımakla birlikte, XVI. yüzyılın sonları ve XVII. yüzyılın başlarında yaşanmış bazı olayıarı da konu edinmektedir. O yüzden Köroğlu destanı araştırılarken burada mitoloji ve gerçeklik arasındakı bağlar dikkatle incelenmelidir.