Azerbaycan Türkçesindeki Hukuk Terminolojisi Sözlüklerinin Dil Analizi (1900-2006)

Özet

Çağdaş Azerbaycan dilinin söz varlığında hukuk terimleri önemli bir yer tutmaktadır. Hukuki terimler, dilimizin terminolojik dağarcığının gelişimi ve iyileştirilmesi üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuş ve köken kaynakları, gelişim ölçeği, ayrıca leksikal ve anlamsal özellikler açısından büyük ilgi uyandırmaktadır. Hukuk terimleri çok eski olmasına rağmen üzerine yapılan çalışmalar dilbilimin son dönemlerine kadar uzanmaktadır.

Hukuki terimlerin dilsel açıdan incelenmesi önemli bir rol oynar. Hem pratik açıdan büyük öneme sahip olan bu çalışma, genel ve özel sektör sözlüklerinin hazırlanmasında, aynı zamanda bilgilerin otomatik edinimi ve bilgisayarlaştırılmasında da büyük bir rol oynamaktadır.

Makalede, hukukun çeşitli dallarıyla ilgili adalet ve savcılık makamlarının faaliyetlerinde geniş kullanılan terimlerin Rusça-Türkçe-Azerbaycan Türkçesi eşdeğeri sunulmaktadır. Bu sözlüğün en niteliksel yönü, 1960 yılında yayınlanan ““Rusça-Azerbaycanca kısa hukuk sözlüğü”nden farklı olarak, burada diğer dillerden alınan terimlerin kökeninin ve anlamının gösterilmesidir.

Bağımsızlık yıllarında hukuk alanında 1991 yılında Azerbaycan Ansiklopedisinde yayınlanan sözlük, 1000'den fazla makale (kelime, terim) içeren “Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü”dür. Sözlük, yaşamın çeşitli alanlarında çok disiplinli hukuki ilişkilerin kanunla düzenlenmesi hakkında özel bilgi sağlar. Çoğu makale hukuki kavramların ayrıntılı bir analizini sunar. Örneğin, bir iddianın nasıl ve nereye sunulacağı, mahkeme kararına itiraz etme prosedürü ve cezai bir fiilin sorumluluğu hakkında bilgi açık bir şekilde verilmektedir.