SU SPORLARIYLA UĞRAŞAN BİREYLERİN BAZI PSİKOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Özet

Herhangi bir doğa sporundan ziyade su üzerinde yapılan sporlarda, sporcu için birçok faktörün baskıya sebep olabileceği bilinmektedir. Bu bağlamda, güçlü bir zihin yapısı ile bireylerin sahip oldukları bilişsel yetenek ve becerilerinin eğitilmesi ve psikolojik özelliklerine ilişkin farkındalıklarının artırılması önemlidir. Çalışmanın amacı, su sporları yapan sporcuların, kontrol odağı, güdülenme ve başarı yönelimine ilişkin psikolojik özelliklerinin incelenmesi ve aralarındaki olası ilişkilerin belirlenmesidir. Katılımcıların belirlenmesinde, olasılıklı olmayan örnekleme yöntemlerinden uygun örnekleme kullanılmış ve çalışma ilişkisel tarama desen modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 48 rüzgar sörfü, 36 bireysel yelken, 37 takım yelken, 26 kitesurf olmak üzere toplam 147 (X̄ yaş=23.09±7.23) lisanslı sporcu (34 kadın 113 erkek) katılmıştır. Katılımcılara “Rotter İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği”, “Sporda Güdülenme Ölçeği II” ve “2x2 Başarı Yönelimleri Ölçeği (Revize Formu)” uygulanmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistik, bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü ANOVA ve pearson korelasyon analizleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, başarı yönelimi ölçeğinin tüm alt boyutlarında milli ve milli olmayan sporcular arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu ve tüm sporcuların öğrenmeye doğru olumlu bir yöneliminin olduğu tespit edilmiştir. 20 yaş ve altı sporcuların performans-yaklaşma alt boyutu puan ortalamaları ile 9 ve üzeri spor yaşına sahip bireylerin güdülenmeme alt boyutu puan ortalamaları anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca performans-kaçınma başarı yönelimi ile bütünleşmiş düzenleme güdülenme boyutu arasında ve içe atımla düzenleme ile öğrenme-yaklaşma yönelimi arasında orta düzeyde anlamlı pozitif ilişki olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, su sporlarıyla uğraşan bireylerin başarıya giden yolda psikolojik özelliklerine göre farklı stratejiler geliştirebileceği ve elde edilen bulguların spor psikolojisi alan yazınına katkı sağlaması düşünülmektedir.